De Dobsonian telescoop is geliefd bij zowel beginners als gevorderde waarnemers vanwege zijn eenvoud, grote opening en lage prijs. Maar hoewel hij ideaal is voor visueel waarnemen, vragen veel liefhebbers zich af: kun je er ook mee fotograferen? Het antwoord is: ja — met de juiste aanpak en verwachtingen. In deze gids lees je hoe je jouw Dobsonian opstelt, uitlijnt en gebruikt voor basis-astrofotografie.

​​

1. De Dobsonian opstellen en uitlijnen

Een Dobsonian telescoop is een azimutale telescoop: hij beweegt horizontaal (azimut) en verticaal (hoogte). Dat betekent dat hij anders werkt dan een equatoriale montering die speciaal is ontworpen om hemellichamen te volgen.

​​

Stappen voor het opstellen:

1. Plaatsing: Zet de telescoop op een vlakke, stabiele ondergrond. Gras of aarde dempt trillingen beter dan steen.

2. Koeling: Laat de telescoop minstens 30 minuten buiten staan zodat hij kan afkoelen tot de buitentemperatuur. Dit voorkomt luchtwervelingen in de buis.

3. Collimatie: Controleer of de spiegels goed zijn uitgelijnd. Gebruik een collimatiekap of een laser collimator.

4. Zoeker uitlijnen: Overdag kun je een object in de verte (bijv. een lantaarnpaal) gebruiken om de zoeker en het hoofdbeeld op elkaar af te stemmen.
    

➤ Richt je Dobsonian naar het noorden

Hoewel een standaard Dobsonian geen go-to systeem of standaard tracking heeft, is het toch verstandig om bij het opstellen de telescoopbasis naar het ware noorden te richten, vooral als je:

• fotografeert (zelfs korte opnames),

• planeten handmatig wilt volgen,

• een equatoriaal volgplatform gebruikt (een accessoire waarmee je tracking toevoegt aan een Dobson).

Zo richt je de telescoop goed uit:

• Gebruik een kompas of een app zoals Stellarium of SkySafari om het noorden te vinden.

• Corrigeer voor de magnetische afwijking als je een fysiek kompas gebruikt.

• Zet de basis waterpas met een kleine waterpas voor maximale stabiliteit.
   

2. Fotograferen met een Dobsonian

Dobsonian telescopen hebben meestal geen automatische tracking. Dat betekent dat objecten uit beeld drijven door de draaiing van de aarde. Toch kun je op een creatieve manier foto's maken, vooral van heldere objecten zoals de maan en planeten.
 

A. Eenvoudige fotografie: smartphone of DSLR

📱 Smartphone:

• Gebruik een smartphone-adapter om je camera boven het oculair te plaatsen.

• Apps zoals NightCap Camera (iOS) of DeepSkyCamera (Android) geven meer controle over belichting en ISO.

• Beperk de belichtingstijd, omdat je anders sterren als streepjes ziet.

📷 DSLR of systeemcamera:

• Gebruik een T-ring adapter en sluit de camera direct aan op de focuser ("prime focus").

• Ideaal voor foto's van de maan, of voor korte opnames van Jupiter of Saturnus.

• Je kunt een Barlow-lens gebruiken om vergroting te verhogen.

➡️ Houd er rekening mee dat zonder tracking slechts belichtingstijden van een paar seconden mogelijk zijn.
 

B. Planetaire fotografie met stacking

Dit is de meest effectieve manier om toch scherpe beelden te krijgen met een Dobson:

1. Neem een korte video op van bijvoorbeeld Jupiter of Saturnus (15–60 seconden).

2. Gebruik stackingsoftware om de scherpste frames te combineren tot één helder beeld.
    

3. Software voor opname en bewerking

Opname van video of beelden:

• SharpCap (Windows): Gebruiksvriendelijk voor webcam- of camera-opnames.

• FireCapture: Zeer geschikt voor planetaire opnames, veel controle over instellingen.

Stacking en bewerking:

• AutoStakkert!: Combineert automatisch de beste videoframes tot één beeld.

• RegiStax: Verscherpt het gestackte beeld met ‘wavelet’-filters.

• GIMP of Photoshop: Voor nabewerking (contrast, kleurcorrectie, detail).

Ondersteunende tools:

• Stellarium (PC/app): Om te zien waar objecten aan de hemel staan.

• SkySafari: Voor iOS en Android, met objectinformatie en hemelkaart.
   

4. Bonus: Volgplatform gebruiken

Een equatoriaal volgplatform is een accessoire dat je onder je Dobson plaatst. Het beweegt langzaam in tegengestelde richting van de aardrotatie, waardoor objecten tot enkele minuten in beeld blijven.

• Ze maken langere belichtingen mogelijk.

• Richt het platform nauwkeurig uit op het noorden voor beste resultaten.

• Niet geschikt voor lange deep-sky sessies, maar ideaal voor betere planeet- of maanfoto’s.
   

5. Tips voor succes

✅ Begin met de maan – deze is helder, stabiel en makkelijk te vinden.
✅ Gebruik een Barlow-lens voor meer details bij planeten.
✅ Film in plaats van foto’s maken – stacking geeft véél beter resultaat.
✅ Neem meerdere video’s van elk object, elk 30–60 seconden.
✅ Bewerk je beelden na – je zult versteld staan wat je eruit kunt halen.
 

Kortom, met wat geduld, een adapter en de juiste software kun je met een Dobsonian meer dan je denkt. Het is geen traditionele astrofotografie-opstelling, maar je zult er veel van leren — en mooie resultaten behalen!